DIJANGKITI cacing? Eee... gelinya! Bagi kanak-kanak kota, jangkitan cacing mungkin jarang didengar tetapi ia masalah lazim di kalangan kanak-kanak di pedalaman, terutama yang jauh daripada kemudahan kebersihan dan kesihatan serta suka bermain tanpa memakai kasut.
Cacing ada di keliling kita. Bukan saja di dalam tanah, tetapi juga makanan mentah yang tidak dicuci seperti buah-buahan, sayur-sayuran, kain lembap dan permukaan kotor.
Jangkitan cacing adalah masalah global membabitkan satu pertiga penduduk dunia, tetapi kes paling banyak direkodkan di kalangan kanak-kanak dan negara miskin.
Walaupun kita ada sumber air dan persekitaran bersih, jangkitan cacing tetap berlaku di Malaysia, terutama di kalangan kanak-kanak kecil dan sekolah rendah.
Faktor kepadatan pusat jagaan atau sekolah yang tinggi memudahkan jangkitan dipindahkan daripada seorang kanak-kanak kepada rakan sebayanya melalui persekitaran atau permukaan tercemar.
Jarang-jarang jangkitan cacing berakhir dengan kematian, tetapi ia boleh memberi kesan negatif jangka panjang terhadap pertumbuhan fizikal, perkembangan minda dan pendidikan.
Ini kerana cacing dalam usus mencuri khasiat daripada makanan perumah (kanak-kanak), menyebabkan mangsa mengalami masalah kekurangan zat.
Ini sebabnya ibu bapa perlu melihat tanda jangkitan cacing pada anak dan pastikan mereka diberi ubat mematikan cacing setiap enam bulan. Antara tanda umum jangkitan cacing ialah:
1.Letih
2.Tiada selera makan
3.Kerap berasa tidak sihat
4.Sering mengadu sakit perut
5.Pertumbuhan perlahan
6.Prestasi di sekolah terjejas
Kebanyakan cacing berbahaya ini hidup dalam usus manusia dan biasanya tidak menyebabkan gejala yang nyata, kecuali jika ia menembusi dinding usus dan berpindah ke bahagian atau organ badan lain. Yang membimbangkan ialah jika ia mengakibatkan komplikasi pada sistem pernafasan atau jantung.
Jenis cacing
jenis Cacing
Cacing gelang — Ini adalah jenis cacing paling lazim menjangkiti kanak-kanak, khususnya prasekolah. Dianggarkan ia menjangkiti satu perempat (25 peratus) penduduk di seluruh dunia.
Cacing gelang hidup dalam usus kecil dan menghasilkan banyak telur. Telur ini kemudian keluar bersama najis dan dari sini ia boleh menjangkiti orang lain jika tiada amalan kebersihan baik.
Telur cacing gelang boleh bertahan lama dalam tanah dan boleh memasuki badan melalui makanan mentah. Makanan mentah seperti ulam, salad atau buah-buahan yang boleh menjadi ejen paling berkesan untuk memindahkan telur cacing dari tanah ke dalam badan manusia perlu dibersihkan dengan air mengalir. Malah, kanak-kanak yang suka bermain tanah atau tidak memakai kasut juga boleh dijangkiti.
Kebanyakan kes jangkitan cacing gelang tidak menunjukkan gejala. Bagaimanapun, ada juga kanak-kanak mengalami sakit perut, muntah atau sukar buang air besar. Cacing ini juga bertanggungjawab menyebabkan kanak-kanak batuk teruk pada waktu malam.
Cacing benang — Ini adalah jenis cacing kedua lazim menjangkiti kanak-kanak. Apabila seseorang dijangkiti, rungutan paling biasa ialah gatal pada dubur dan menyebabkan mereka tidak boleh tidur malam.
Jika seorang ahli keluarga dijangkiti cacing ini, seluruh keluarga perlu mendapatkan rawatan kerana ia sangat mudah merebak pada orang lain.
Pakaian perlu dicuci dengan baik dan kuku dipotong pendek supaya kebersihan sentiasa terjaga. Kegatalan pada dubur boleh diatasi dengan menyapukan krim antihistamin dan pastikan memakai sarung tangan ketika mengubati anak.
Cacing cangkuk — Ia jenis cacing yang lazim di kalangan penduduk luar bandar dan di kawasan kurang kemudahan kebersihan. Kanak-kanak berumur antara lima hingga 15 tahun berisiko tinggi untuk mendapat jangkitan dan biasanya jumlah cacing dalam usus mereka lebih banyak berbanding orang dewasa.
Jika jangkitan tidak serius, ia tidak menunjukkan sebarang kesan, tetapi kanak-kanak boleh alami cirit-birit berdarah dan kadangkala dubur terkeluar jika jangkitan sampai ke peringkat serius. Malah, kanak-kanak juga kelihatan pucat dan tidak sihat akibat kekurangan zat.
Cacing kerawit — Menjangkiti satu pertiga penduduk dunia. Ia juga sangat biasa di pedalaman, terutama jika kanak-kanak berjalan berkaki ayam. Di kawasan bandar, kanak-kanak yang tinggal berhampiran kawasan terbuka dan padang lebih berisiko mendapat jangkitan.
Cacing kerawit memasuki badan melalui kulit. Larva (anak cacing yang baru ditetaskan) memasuki usus kecil dan tinggal selama beberapa tahun. Ia hidup dengan mengambil nutrien daripada dinding usus.
Jangkitan cacing kerawit boleh menyebabkan kehilangan darah kronik dan pesakit mengalami anemia serta kekurangan zat besi. Jika tidak dirawat segera, pembesaran seseorang kanak-kanak terjejas.
Antara gejala jangkitan cacing kerawit ialah tanda kekurangan darah, cepat letih, lemah, perut berasa tidak selesa dan ada kalanya pesakit mengidam makan benda pelik seperti lumpur dan arang. Jika jangkitan berlaku pada wanita, biasanya mereka mengalami pendarahan haid yang banyak.
Cacing jarum — Jangkitan cacing ini paling biasa berlaku pada kanak-kanak berumur antara lima hingga 14 tahun. Walaupun jangka hayat cacing ini pendek, pesakit biasanya mendapat jangkitan berulang.
Cacing jarum sangat halus dan kecil, berukuran antara dua hingga empat milimeter saja, berwarna putih dan biasanya ditemui dalam satu kumpulan.
Ia tinggal dalam usus besar dan dikategorikan dengan gejala gatal pada dubur akibat pengeluaran telur di kawasan itu pada waktu malam. Apabila anak anda menggaru duburnya, telur tadi berpindah ke jari dan kukunya. Telur ini disebarkan apabila dia menyentuh mana-mana permukaan.
Jika dia menyentuh mulut dan menelan telur ini secara tidak sengaja, telur cacing jarum masuk ke dalam perut dan sampai ke usus. Kitaran hidup cacing berulang di dalam badan pesakit.
Selain gatal pada dubur, pesakit juga mengalami anemia, cirit-birit, muntah, letih, hilang selera makan, nafas menjadi kasar, batuk dan sukar bernafas. Jika seorang kanak-kanak dijangkiti, semua ahli keluarga perlu mendapatkan rawatan bersama-sama.
Kuku perlu dipotong pendek, tandas, lantai, cadar, sarung bantal, tuala dan pakaian mesti dibasuh beberapa kali untuk mengelak jangkitan berulang. Pastikan pakaian, cadar, tuala dan sarung bantal dijemur di tengah panas untuk memusnahkan telur cacing.
Cacing pita — Jangkitan cacing pita berlaku apabila seseorang makan daging lembu, babi atau daging lain yang dijangkiti larva cacing. Bagaimanapun, ia jarang berlaku dan biasanya hanya dialami individu yang kerap makan daging atau produk berasaskan daging.
Gejala jangkitan termasuk penurunan berat badan tanpa sebab, hilang selera makan, perut buncit dan sebahagian daripada cacing terkeluar apabila buang air besar.
Pencegahan
Banyak kaedah boleh dilakukan untuk mengelak jangkitan ini pada anak. Paling penting ialah mengajar mereka untuk mengamalkan kebersihan sejak kecil. Antara langkah yang boleh diambil ialah:
Ajar anak mencuci tangan setiap kali selepas keluar dari tandas, sebelum dan selepas makan.
Jangan benarkan anak bermain di luar rumah tanpa memakai kasut.
Pastikan kuku anak sentiasa pendek.
Makanan yang dimakan mentah perlu dicuci dengan bersih di bawah air mengalir.
Pastikan daging dan ayam dimasak hingga benar-benar masak. Jangan terima daging panggang setengah masak kerana mungkin mengandungi larva cacing yang masih hidup!
Basuh tangan anda sekerap mungkin ketika memasak, terutama jika mengendalikan daging dan ayam.
Jika anda mengesyaki anak anda dijangkiti, segera bawa ke klinik untuk diberi ubat anti cacing
